Ekonomija Ċirkolari

L-Ekonomija Ċirkolari

Fl-2020, il-Kummissjoni Ewropea adottat pjan ta’ azzjoni ġdid biex tgħin ħalli titħaffef it-tranżizzjoni tal-Ewropa lejn ekonomija ċirkolari. Dan il-pjan ta’ azzjoni għandu l-għan li jilħaq in-newtralità klimatika sal-2050, jagħti spinta lill-kompetittività globali tagħha, jippromwovi t-tkabbir ekonomiku sostenibbli u jiġġenera impjiegi ġodda. Fil-fatt, huwa jistabbilixxi għadd ta’ miżuri li jżommu l-konsum tar-riżorsi fil-limiti planetarji, jagħmel ħiltu biex inaqqas l-impronta tal-konsum tiegħu u biex jirdoppja r-rata tal-użu tal-materjal ċirkolari tiegħu. Għalhekk, il-ktajjen tal-valur ewlenin tal-prodott se jingħataw prijorità biex qabel kollox jitnaqqas l-iskart u tittejjeb il-kapaċità tal-UE li terfa’ r-responsabbiltà tal-iskart prodott.

Il-potenzjal kemm tas-suq uniku kif ukoll tat-teknoloġiji diġitali jista’ jkompli jsaħħaħ il-bażi industrijali tal-UE li tgħin biex trawwem il-ftuħ ta’ bosta negozji u l-intraprenditorija fost l-SMEs. L-istrateġija miftiehma mnedija mill-Patt Ekoloġiku Ewropew, hija bbażata fuq mudell innovattiv li jgħin biex tinbena relazzjoni aktar mill-qrib mal-klijenti, għall-adattament tal-massa u l-ekonomija kollaborattiva u ta’ kondiviżjoni, li kollha huma appoġġati mill-era diġitali tagħna. Dan se jaċċellera ċ-ċirkolarità permezz tad-dimaterjalizzazzjoni tal-ekonomija tagħna u jagħmel lill-Ewropa inqas dipendenti fuq il-materjali primarji.

Circular Economy se tipprovdi prodotti funzjonali ta’ kwalità għolja, li huma effiċjenti u affordabbli, idumu aktar u huma mfassla għall-użu mill-ġdid, it-tiswija u r-riċiklaġġ ta’ kwalità għolja. Għalhekk, se ġġib kwalità tal-ħajja aħjar li żżid l-impjiegi innovattivi u ttejjeb l-għarfien u l-ħiliet.

Studju reċenti jistma li l-applikazzjoni ta’ dawn il-prinċipji tal-ekonomija ċirkolari fl-ekonomija tal-UE hija opportunità biex il-PDG tal-UE jiżdied b’0.5 % addizzjonali sal-2030, u b’hekk tinħoloq stima ta’ 700 000 impjieg. Barra minn hekk, peress li d-ditti tal-manifattura fl-UE jonfqu medja ta’ 40 % fuq il-materjali, il-mudelli ta’ ċirkwit magħluq jistgħu jtejbu l-profittabbiltà tagħhom filwaqt li jagħtuhom protezzjoni mill-fluttwazzjonijiet tal-prezzijiet tar-riżorsi.

Il-Pjan ta’ Azzjoni dwar l-Ekonomija Ċirkolari flimkien mal-kontribut ta’ diversi atturi ekonomiċi, konsumaturi, ċittadini u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, joffri aġenda orjentata lejn il-futur għal Ewropa ħafna aktar nadifa u kompetittiva. Dan il-pjan huwa riżultat tal-azzjonijiet kollha tal-ekonomija ċirkolari implimentati mill-2015, li jiżguraw li l-qafas regolatorju jiġi ssimplifikat u jsir adatt għall-futur sostenibbli prevedibbli u li l-opportunitajiet ġodda mit-tranżizzjoni jiġu sfruttati kemm jista’ jkun filwaqt li kull piż jiġi mminimizzat.

Madankollu, rapport reċenti tal-partijiet ikkonċernati jissuġġerixxi li ċ-ċirkolarità sħiħa tapplika biss għal 9 % tal-ekonomija dinjija, u tħalli oqsma kbar għal titjib.

F’Lulju 2018, il-pakkett dwar l-Ekonomija Ċirkolari ppubblikat mill-Kummissjoni Ewropea daħħal fis-seħħ erba’ Direttivi riveduti, inklużi:

Id-Direttiva Riveduta dwar il-Landfills 2018/850,
Id-Direttiva Qafas Riveduta dwar l-Iskart 2018/851 u
Id-Direttiva Riveduta 2018/852 dwar l-Imballaġġ u
l-Iskart mill-Imballaġġ.

Dan il-Pakkett jenfasizza l-importanza li l-Kummissjoni Ewropea qed tqiegħed fuq l-ekonomija ċirkolari u l-ħtieġa li jitnaqqas l-iskart madwar l-Unjoni. L-impetu f’livell Ewropew issa huwa aktar b’saħħtu minn qatt qabel.

Il-Kunċett

L-ekonomija ċirkolari hija bbażata primarjament fuq l-iżgurar li l-istadju tat-tnaqqis taċ-ċiklu tal-ħajja tal-prodott jiġi effettivament pospost bl-użu mill-ġdid, it-titjib, il-manifattura mill-ġdid u, tal-akbar importanza, ir-riċiklaġġ. L-ekonomija ċirkolari għandha l-għan li tfassal mill-ġdid it-tkabbir, li jissarraf f’benefiċċji pożittivi għas-soċjetà kollha u li jmur lil hinn mill-mudell industrijali estrattiv attwali “ħu-uża-armi”. It-tranżizzjoni lejn l-ekonomija ċirkolari tinvolvi erba’ elementi importanti fundamentali — id-disinn tal-materjali, id-disinn tal-prodotti, il-mudelli ġodda tan-negozju u l-kundizzjonijiet tan-negozju abilitanti t-tajba.

L-ekonomija ċirkolari hija bbażata fuq tliet prinċipji;

It-tfassil tal-iskart,
Id-distinzjoni bejn oġġetti konsumabbli u partijiet dejjiema ta’ prodott, u
L-użu ta’ sistemi naturali rinnovabbli.

Il-minimizzazzjoni tal-użu tal-materjal meta mqabbel mas-sistema lineari attwali u ż-żminijiet minimi bejn il-fażijiet tal-użu,
Il-massimizzazzjoni tal-għadd ta’ ċrieki ta’ użu u ż-żmien f’kull ċirku,
Id-diversifikazzjoni tal-użu mill-ġdid tul il-katina tal-valur, u
Sistemi ta’ ġbir u ta’ distribuzzjoni ta’ kwalità għolja li jiżguraw flussi ta’ materjal mhux ikkontaminat.

Kif muri fid-disinn ta’ hawn taħt, l-ekonomija ċirkolari tirrikjedi reviżjoni tal-proċessi matul iċ-ċiklu tal-ħajja tal-prodotti; mid-disinn sal-metodi tal-produzzjoni, sat-tiswija u l-manutenzjoni, u fl-aħħar mill-aħħar sal-ġbir u r-riċiklaġġ jew l-użu mill-ġdid. L-iskart fi tmiem iċ-ċiklu tal-ħajja ma għadux jitqies bħala materjal bla użu li jista’ jiġi rrimedjat biss permezz tar-rimi iżda issa se jitqies bħala riżorsa ġdida li għal darb’oħra se terġa’ tikkontribwixxi għall-produzzjoni ta’ prodotti ġodda.

F’pajjiż bħal Malta, li jiddependi ħafna mill-importazzjoni kemm tal-materja prima, kif ukoll tal-prodotti lesti, l-istadji tad-disinn u tal-produzzjoni jew tal-manifattura fiċ-ċiklu huma relattivament żgħar. Dan ifisser li l-firxa tal-influwenza ta’ Malta matul dawn l-istadji taċ-ċiklu tal-prodott se tkun limitata u l-enfasi għandha tkun diretta lejn l-aħħar stadji ta’ użu mill-ġdid, possibbiltà ta’ tiswija, ġbir u riċiklaġġ.

It-tranżizzjoni b’suċċess lejn sistema ekonomika ċirkolari se tkun possibbli biss b’azzjoni kollettiva li tinvolvi lill-partijiet ikkonċernati impenjati fl-iżvilupp ta’ mudelli tan-negozju ċirkolari. Għalhekk, dawn jeħtieġ li jiġu ġestiti permezz tal-introduzzjoni ta’ Attivitajiet Kollaborattivi taċ-Ċiklu tal-Ħajja (Co-LCA).

Il-Co-LCA jinkorporaw tliet livelli (l-Iskop, il-Poplu u l-Azzjoni) u jsegwu erba’ passi:

L-esplorazzjoni tas-suġġett,
Id-djalogu mal-partijiet ikkonċernati xierqa,
It-tkabbir u l-indirizzar tal-problemi, u fl-aħħar nett,
L-evalwazzjoni tal-benefiċċji u l-implimentazzjoni ta’ soluzzjonijiet flimkien mas-settur tan-negozju.

It-tisħiħ ta’ approċċ taċ-ċiklu tal-ħajja kollaborattiv strutturat sew fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari se jwassal għall-ħolqien ta’ komunità tal-LCA bl-intenzjoni li jiġu indirizzati l-isfidi tal-iskart li jistgħu jitkejlu permezz ta’ valuri kondiviżi – soċjetali, ambjentali, ekonomiċi.

Din it-tranżizzjoni hija appoġġata finanzjarjament permezz ta’ għadd ta’ programmi ta’ finanzjament, inklużi: Il-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej, Orizzont 2020, il-Fond Ewropew għall-investimenti Strateġiċi (FEIS), u l-programm LIFE.

L-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni dwar l-Ekonomija Ċirkolari aċċellerat it-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari fl-Ewropa li fiha viżjoni kondiviża tagħti spinta lill-isforzi kontinwi biex tiġi mmodernizzata l-bażi industrijali tal-UE u tiżgura l-vantaġġ kompetittiv globali tagħha filwaqt li tippreżerva l-kapital naturali tagħha.